Tekst: Niels Kruithof

Dertien jaar geleden, op 2 juni 1991, werden voor het eerst planmatig Zwitserse rijtuigen in de EuroCity's Rembrandt en Berner Oberland ingezet. Gedurende de jaren negentig bepaalden de Zwitserse EuroCity's het beeld in het internationale treinvervoer van Nederland richting Zwitserland. Vooral het geliefde panoramarijtuig vormde een opmerkelijke verschijning op de Nederlandse rails. Nadat een jaar eerder de Rembrandt al uit de dienstregeling geschrapt werd verviel met ingang van 14 december 2003 ook de Berner Oberland. Hiermee reed tevens de laatste EuroCity in Nederland en werd een markant tijdperk afgesloten.

Vanaf de zomerdienstregeling van 1991 werden de tot dan toe in de EuroCity 2/3 Rembrandt Amsterdam - Chur ingezette Duitse rijtuigen op het restauratierijtuig van het type WRmh 132 na vervangen door de nieuwe moderne EuroCity rijtuigen van de SBB. Helemaal nieuw per 2 juni was de EuroCity 104/105 Berner Oberland van Amsterdam naar Interlaken Ost. De samenstellingen van de beide treinen waren als volgt:

Als aanvulling op de gewone EuroCity-rijtuigen ging de raad van commissarissen van de SBB op 4 februari 1988 akkoord met de bestelling van 12 op het EuroCity materieel gebaseerde panoramarijtuigen. Omdat men uiteindelijk van een extra toeslag boven op de al hogere eerste klasse prijzen en EuroCity toeslag af zag werd de benaming van SRm veranderd in Apm. De levering van de rijtuigen vond in 1991 plaats. Met ingang van 31 mei 1992 werden de panoramarijtuigen voor het eerst naar Nederland ingezet in de EuroCity Berner Oberland. Omdat de SBB toch weer terug kwam op het oude idee om een extra toeslag te vragen voor de panoramarijtuigen en de NS en DB hier niets voor voelden zou de inzet echter niet van lange duur zijn. Vanaf de volgende zomerdienstregeling, per 23 mei 1993, verdwenen de panorama-

De door E-loc 1847 getrokken EC 3 richting Interlaken Ost is door werkzaamheden op 8 november 2003 tussen Amsterdam en Utrecht omgeleid via Hilversum, hier te Hollandsche Rading. Robert de Boer

rijtuigen dan ook weer. Tevens werd het begin- en eindpunt van de Rembrandt verlegd naar Schiphol. De Berner Oberland begon voortaan ook in Schiphol, maar het eindpunt bleef Amsterdam Centraal Station. In de volgende dienstregelingperiode van 29 mei 1994 tot en met 27 mei 1995 werd dit omgewisseld. De Berner Oberland begon en eindigde nu in Schiphol terwijl de Rembrandt Schiphol alleen als beginpunt had. Vanaf 28 mei 1995 werd de verlenging tot Schiphol voor de beide EuroCity's wegens te geringe reizigersaantallen weer ongedaan gemaakt.

Na 4 jaar van afwezigheid keerde met de nieuwe zomerdienstregeling op 1 juni 1997 het panoramarijtuig weer terug. Het rijtuig werd nu echter in de Rembrandt ingezet. In 1996 en 1997 werd naast de 1600 ook de 1100 planmatig ingezet voor de EuroCity's. Dit kwam eerst alleen op maandagochtend voor, later ook op vrijdagochtend. Naast de 1100'en werden ook de series 1200 en 1300 regelmatig ingezet. In de winter van 1996-1997 waren bijvoorbeeld veel 1300'en aan te treffen doordat de 1600'en op grote schaal last hadden van de vrieskou. Verder waren de beide treinen in de zomer 1997 vergeleken de samenstellingen van 1991 ingekort met één tweede klasse rijtuig (177), bij de Berner oberland was ook het eerste klasse rijtuig met het nummer 183 vervallen. In de Rembrandt werd het panoramarijtuig onder dit rijtuignummer ingezet. Een jaar later reed ook de Berner Oberland weer met twee eerste klasse rijtuigen.

NS Reizigers 1851 passeert met EC 3 "Berener Oberland" Wolfheze als deze op 25 september 2003 richting Emmerich rijdt. Robert de Boer

In de zomer van 1999 kreeg de Rembrandt een extra Bpm met het nummer 176. Het rijtuig 177 in de Berner Oberland reed voortaan alleen op vrijdag tot en op zaterdag vanaf Amsterdam. Op de overige dagen reed dit rijtuig slechts tot of van Emmerich mee. Naast de 1600 werden vanaf nu ook 1700'en planmatig ingezet als trekkracht. De catering in het restauratierijtuig werd verzorgd door Mitropa Suisse. Met ingang van de winterdienstregeling 2000-2001 kwam hieraan een einde toen de restauratierijtuigen vervangen werden door het type WRmz 133.1 die ontstonden door de modernisering van de serie WRmz 135. Nieuw was ook dat nu voor het eerst zowel de Rembrandt als de Berner Oberland met de panoramarijtuigen reden. In vergelijking tot zomer 1999 reed de Rembrandt in de winter weer zonder het laatste tweede klasse rijtuig. In de zomer 2001 was er het volgende beeld te zien:

Wegens het kleinere reizigersaanbod in de winters werden tijdens de opvolgende winterdienstregeling de beide stammen ingekort met één Bpm. In de zomer van 2002 keerde de Bpm terug maar al snel kwamen er donkere wolken boven de EuroCity's Rembrandt en Berner Oberland.

Het einde
Hoewel de EuroCity Rembrandt rendabel was besloten NS Internationaal en DB Reise & Touristik aan het begin van de zomer van 2002, tegen de wens van de SBB in, om de Rembrandt per 15 december op te heffen ten gunste van de verlies lijdende ICE's. De Berner Oberland bleef voorlopig nog rijden onder de treinnummers 2 en 3 van de voormalige Rembrandt. Het restauratierijtuig in de Berner Oberland werd vervangen door een Bord Bistro van het type ARkimbz. De stam werd wel versterkt met twee extra Bpm'en met de rijtuignummers 176 en 175, het eerste klas deel werd echter met één rijtuig (184) ingekort. Verder werd vergeleken de voorgaande jaren de gehele stam gekeerd zodat de eerste klasse rijtuigen zich nu aan de zijde van Emmerich bevonden. Met ingang van 6 oktober verzorgde alleen nog de serie 1700 planmatig de tractie, maar in de praktijk kwam het nog wel voor dat een 1800 de EuroCity's trok.

Zoals velen al verwachtte viel in de zomer van 2003 het besluit om ook de Berner Oberland te schrappen. DB Reise & Touristik was niet langer meer bereid om naast de zwak uitgelasten ICE's een klassieke trein in te zetten op dezelfde route naar Amsterdam. Op zaterdag 13 december 2003 had de museumloc 1302 de twijfelachtige eer om de laatste EuroCity Berner Oberland in Nederland te trekken.

E-loc 1302 heeft de eer om EC 3 "Berner Oberland" op 14 december 2003 voor de laatste maal van Amsterdam naar Emmerich te rijden. Dieter de Jong

Geraadpleegde bronnen:
- Eigen waarnemingen
- Diverse nummers Rail Magazine
- www.fernbahn.de